Lipoedeem of “grootbeensyndroom” is een chronische progressieve aandoening van het vetweefsel met een lymfatische component. Het komt voornamelijk voor bij vrouwen – 10 tot 18 procent van de vrouwen tussen 25-65 jaar lijdt eraan en beïnvloedt hun levenskwaliteit aanzienlijk.
Lipoedeem wordt gekenmerkt door een abnormale, bilaterale en symmetrische verdeling van onderhuids vetweefsel van de onderste ledematen of, heel zelden, van de bovenste ledematen, geassocieerd met een matig oedeem. Het veroorzaakt spontane pijn bij drukken of knijpen, een gevoel van spanning op de huid en frequente blauwe plekken.

Het wordt vaak verward met obesitas, lipodystrofie of lymfoedeem en blijft helaas relatief onbekend bij zowel de medische wereld als het grote publiek.

Het heeft echter een grote invloed op het lichaamsbeeld en de levenskwaliteit van patiënten.

Lipoedeem treft vooral de benen (97% van de gevallen). De toename van het vetvolume gaat gepaard met een kwetsbaarheid van de bloedcapillairen die vloeistof afgeven aan de omringende weefsels en gevoeliger zijn voor slagen, met blauwe plekken of bloeduitstortingen tot gevolg.

Voor extra informatie kijk zeker ook eens op: https://www.lipoedeembelgie.be/ 

Lipoedeem ontstaan en oorzaken

Lipoedeem is een aandoening die waarschijnlijk een erfelijke oorsprong heeft en gerelateerd is aan periodes van hormonale veranderingen zoals puberteit, zwangerschap of menopauze. Het begint meestal geleidelijk vanaf de adolescentie en evolueert dan min of meer snel, waarbij het soms zeer invaliderend wordt. Lipoedeem is op geen enkele manier gerelateerd aan voeding, waarmee het ten onrechte in verband wordt gebracht. Deze vloeistof die vrijkomt in de weefsels wordt meestal afgevoerd door het lymfestelsel. Op de lange termijn vermindert deze permanente prikkeling echter de transportcapaciteit van de lymfevaten, wat de vorming van oedeem, ontsteking en vervolgens collageenafzettingen bevordert, die verantwoordelijk zijn voor de onomkeerbare fibrotisering van het vetweefsel en de huid.

Oorzaken: Hormonale disbalans: Dit kan worden veroorzaakt door schommelingen in hormonen zoals oestrogeen, progesteron en testosteron.

• Genetische aanleg: Bepaalde genen kunnen in verband worden gebracht met een verhoogd risico op het ontwikkelen van lipoedeem.
• Overgewicht: Overgewicht of een hogere dan gemiddelde body mass index (BMI) kunnen het risico op het ontwikkelen van lipoedeem verhogen.
• Stress: Aanhoudende hoge stress kan leiden tot een verhoogd risico op lipoedeem.
• Voorgeschiedenis van trauma: Eerdere verwondingen of trauma’s aan de benen en heupen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van lipoedeem.
• Beroepen: Beroepen waarbij je lange tijd moet zitten en/of staan kunnen het risico op het ontwikkelen van lipoedeem verhogen.
• Medische aandoeningen: aandoeningen zoals diabetes, hypothyreoïdie, nieraandoeningen en lymfoedeem kunnen het risico op het ontwikkelen van lipoedeem verhogen.
• Medicijnen: Bepaalde medicijnen, zoals die tegen kanker, kunnen lipoedeem veroorzaken

Symptomen met diagnose lipoedeem:

De diagnose is voornamelijk klinisch, maar in geval van twijfel kan aanvullend onderzoek nodig zijn: CT-scan, echografie met hoge resolutie, MRI en lymfoscintigrafie.

• Zwelling en zwaar gevoel van de benen/armen (ook bekend als “kachelpijp” of “paalbenen”)
• Abnormale vetverdeling van vet van de heupen tot de enkels en voet, waardoor een peervormig silhouet ontstaat
• Kwetsbaarheid van de oppervlakkige microcirculatie die leidt tot kleine bloeduitstortingen bij de geringste impact
• Oppervlakkige veneuze insufficiëntie met frequente spataderen en striae in de buurt van de gewrichten
• Beperkte bewegingsvrijheid van de knie-, enkel- of ellebooggewrichten.
• Pijn of gevoelige huid (benen, armen, billen) wanneer er druk wordt uitgeoefend

Stadia van lipoedeem:

Op basis van de anatomische en druk bevindingen, kan lipoedeem worden onderverdeeld in drie stadia. De ernst van de symptomen of het volume van het oedeem spelen geen rol.

• Stadium 1: glad huidoppervlak, verdikt onderhuids vet, fijne nodulaire vetstructuur.
• Stadium 2: oneffen huidoppervlak, ruwe, knobbelige vetstructuur.
• Stadium 3: ruwer en harder huidoppervlak en onderhuids weefsel, grote vervormde vetkwabben.

Welke behandelingen zijn er

Veel mensen die lijden aan lipoedeem vragen zich af of het te genezen is. Hoewel de pathologische zwellingen niet altijd volledig kunnen worden genezen, kan een goede behandeling ze op zijn minst aanzienlijk verminderen. De beschikbare behandelingen zijn meer of minder doeltreffend naargelang het evolutiestadium van het lipoedeem en de verwachtingen van de patiënt. Ze moeten dus geval per geval worden bestudeerd, aangezien de behandeling van de aandoening niet is gecodificeerd.

Fysiotherapie

• Manuele lymfedrainage
• Decongestieve fysiotherapie met korte verlengingsbanden van minder dan 100%
• Spieroefeningen onder meercomponentenzwachtels om een deel van het vastgezette water vrij te maken

Pressotherapie

• Pressotherapie, pneumatische massage van distaal naar proximaal, als aanvulling op fysiotherapie. Deze wordt uitgevoerd door middel van glijdende-golfmassage en bevordert de bloedcirculatie en de lymfestroom. Vooral met medisch gecertificeerde apparaten zoals onze toestellen kunnen aanzienlijke effecten worden waargenomen. Ze kunnen zwellingen verminderen, pijn verlichten en gestagneerd vocht uit het weefsel verwijderen.Deze technologie kan worden gebruikt in de praktijk van de fysiotherapeut, maar ook thuis met een persoonlijk apparaat.

Chirurgie

• Liposuctie om volume te verminderen, de trochanter regio en de binnenkant van de dijen te hervormen, met continue elastische compressie gedurende de eerste 7 dagen, daarna alleen overdag gedurende 4 tot 6 weken. De procedures kunnen tot 6 keer worden herhaald, afhankelijk van de te behandelen gebieden, met een interval van minimaal een maand tussen twee liposucties.
• Huidresectie van omvangrijke massa’s aan de binnenkant van de dijen of kuiten, met decongestieve fysiotherapie (zwachtels met lage elasticiteit) preoperatief om de vochtcomponent te verminderen om brede resectie te vergemakkelijken, en postoperatief om het volume te stabiliseren.

Aanvullende benaderingen

• Dragen van op maat gemaakte elastische compressie kousen van klasse 2 of 3 om het volume op de lange termijn te handhaven en in te werken op veneuze insufficiëntie
• Elevatie van de ledematen om pijn te verminderen
• Fysieke activiteit om de spieren op peil te houden en het gewicht te stabiliseren, vooral in een wateromgeving om spontane oppervlakkige pijn te beperken (aquagym, aquabike)
• Huidverzorging: hydratatie
• Psychologische zorg

Gebruik van een Pressotherapie systeem

Het systeem van Nymph bestaat uit een pomp en 1 of meerdere manchetten, deze zijn gemakkelijk te gebruiken, veilig en effectief bij oedeem. Het is belangrijk dat u de instructies opvolgt die uw verpleegkundige, therapeut of arts u heeft gegeven bij oedeemtherapie.

Voordat u het systeem gebruikt, moet u compressieverbanden of kousen verwijderen. Zorg ervoor dat u op een comfortabele positie zit, plaats indien nodig een cilindrische katoenen bandage of tricotsteek op de aangedane ledemaat. Plaats het manchet op de te behandelen oedeem ledemaat en sluit het manchet aan op de pomp.

Pas de instellingen van de pomp aan voor lymfedrainage is dit programma B zoals die geadviseerd zijn door uw behandelend arts, schakel vervolgens de pomp in.

De manchet zal afwisselend worden opgeblazen en weer leeglopen en zo een zachte massage geven. Dit stimuleert de bloed- en lymfestroom in uw aangedane ledemaat. Als de druk te hoog is en u ongemak ervaart, kunt u de drukinstelling op de pomp verminderen. Dit kan zelfs tijdens de al lopende therapiesessie.

Het is belangrijk dat u de instructies die u worden gegeven met betrekking tot de duur en de frequentie van het gebruik, volgt. Een oedeemtherapie sessie duurt tussen de 30-90 minuten.

Na het voltooien van de oedeemtherapie moeten het manchet en eventuele katoenen bandage worden verwijderd. Als u compressiekleding draagt, kunt u dit weer aantrekken. Ervaring gedurende vele jaren heeft aangetoond dat er zeer weinig problemen zijn ondervonden door personen die dit systeem gebruiken. Als u echter buiten adem raakt of uw ledemaat gezwollen of pijnlijk wordt, of als de huid tijdens de behandeling rood en ontstoken raakt, moet u onmiddellijk stoppen en uw behandelend arts zo snel mogelijk informeren.